ارسالی: ض. نوابی

شکست پنجشیر از درون

جنرال دین محمد جرأت، خراسانی و طالبانِ خود پنجشیر چه نقشی در سقوط پنجشیر داشتند؟
در مورد سقوط پنجشیر، باید به وضعیت درونی پنجشیر تمرکز کرد تا عامل بیرونی. همه، و حتی خود طالب، نیک می‌دانیم که پنجشیر با فشار بیرونی سقوط نکرد؛ این شهر از درون پاشید.‌ چیزی شبیه سقوط دیگر ولایات، با اندکی تفاوت.
امر الله صالح، حمید خراسانی و دین محمد جرات از جمله سه کسانی هستند که جایگاهی مناسبی در بین مردم پنجشیر نداشتند و حضورشان در پنجشیر همیشه با نارضایتی مردم روبرو بوده است.
در کنار این سه نفر، کسانی دیگری چون پسر خود جنرال جرأت، مولوی مسیح الله، قوماندان میرزا رحیم، جنرال خلیل خطاب، قوماندان مهربان، قوماندان ملک و شمس الحق به کمک طالب شتافتند و زمینه‌ی حضور طالب در پنجشیر را فراهم نمودند.

جنرال دین محمد جرات کیست؟
جرات اصالتا از رُخه پنجشیر است، در مدرسه دینی ابوحنیفه(کابل) درس خوانده و دانشکده‌ی شرعیات را ناتمام رها کرد. در دوره‌ی پسا طالبانی وظایفی امنیتی را به‌عهده داشت، در انتخابات از غنی حمایت کرد و چندی مشاور امنیت وی نیز بود. در دوره‌ی بعدی به کمپاین انتخاباتی حنیف اتمر پیوست و…
جرات که مسوولیت روند حفاظت از ارزش‌های جهاد و مقاومت را به دست دارد، از جانب شمالی‌ها متهم به هم‌دستی با پاکستان است. از جمله پولی که از ویزای پاکستان بدست می‌آورد، دعوت از گلبدین حکمتیار به پنجشیر که با نارضایتی مردم منتفی شد، اتهام ماهانه چندین لک افغانی که بنام روند حفاظت از آدرس پاکستان دریافت می‌کند و…

همچنان گفته شده که خانواده‌اش در هماهنگی با پاکستان، در داخل یک موتررکاستر بدون هیچ مزاحمی وارد میدان هوایی شدند و…
جرات از نفوذی‌های طالب و پاکستان است، نخستین بازی و نمایش مسخره‌اش حضور طالبان مسلح در استدیوی تلویزیون وی (تلویزیون افغانستان) بود، برخی می‌گویند طاابان بخاطر امنیت تلویزیون جرات چنین نمایشی اجرا حردند و بعضی می‌گویند بخاطر متهم نشدن وی در تبانی با طالب. جرات در بدل هم‌کاری با طالبان چند امتیاز گرفت، حفظ ثروت و جای‌دادها، امنیت جانی خودش و افراد و خانواده‌اش، امنیت تلویزیون و هم‌چنان مقام ولایت پنجشیر و…

و اما جرات چگونه جبهه‌ی مقاومت پنجشیر را کمربُر(کاری که جبهه‌ی پنجشیر می‌خواست با طالب انجام دهد) زد؟
در مدت یک هفته محاصره‌ی پنجشیر، دو طرف صرفا در حال آماده باش بودند، البته بدون درگیری(تداوم مذاکرات در این مدت). افراد حمید خراسانی قبل از این حرف‌ها، در منطقه تاواخ بیرق‌های سفید را بالا کرده و به سمت جبهات فیر کرده بود. اما قبل از سقوط پنجشیر، جنرال جرات به دنبال هماهنگی با جبهه‌ی پنجشیر بود تا یکسری افراد را برای مقاومت بفرستد که این هماهنگی صورت می‌گیرد.

حمید خراسانی طالبان را از طریق سالنگ‌ها و خاواک و جرات با فریب دادن جبهه‌ی پنجشیر طالبان را از کاپیسا و دره‌های جنوب(گویا جرات گفته که بخاطر حفظ امنیت افرادش از جانب طالبان، آن‌ها را با لباس طالب ملبس کرده) وارد پنجشیر می‌کنند و در منطقه دشتک و تاواخ (محل کشته شدن فهیم دشتی) بیرق‌های سفید را بالا می‌کنند و عملا نیروهای امنیتی را در بین تاواخ تا شتل کمربُر می‌زنند.

والی کنونی طالبان که از ولسوالی پریان پنجشیر است از بالا و افراد دیگر(که قبلا نام بردم) از داخل دست به‌کار می‌شوند و فشار روی کمربندهای امنیتی را زیاد می‌کنند که در نتیجه فروپاشی پنجشیر از درون آغاز می‌شود.
جبهه‌ی مقاومت دچار سردرگمی و پراکندگی می‌گردد و کمربندهای امینتی(شتل، زمان کور، عنابه، رخه، تاواخ) یکی پس از دیگری سقوط می‌کند و در زد و خوردهایی که صورت می‌گیرد تعدادی از نیروهای مقاومت کشته و زخمی می‌شوند.

پراکندگی در جبهه‌ی مقاومت باعث می‌شود که مدیریت بر نیروهای باقی مانده ارتش در پنجشیر، نیروهای خیزش مردمی جبهه‌ی مقاومت ضعیف شود. در حدود چند ساعت خلاء، خبر به طالب می‌رسد، طالب از دره‌ی شتل وارد می‌شود. طااب با مقاومت زیادی بر نمی‌خورند و زده زده وارد می‌شوند و با زحمات نه چندان زیاد غز کمبندهای امنیتی (با یکسری تلفات از دو جانب) عبور می‌کنند تا به مرکز ولایت برسند. در قسمت بالاتر از بازارک (نرسیده به قبر مسعود) ندرگیری بیشتر می‌شود که سرانجام تمام پنجشیر بغیر از دره و آبشار به تصرف طالبان در می‌آید. کشته‌های مقاومت در جنگ پنجشیر بین ۴۰ تا ۸۰ نفر تخمین زده می‌شود.

این‌گونه شد که پنجشیر نخست توسط افراد خودی(جرات و حمید خراسانی و…) و سپس توسط فشار طالبان پنجشیر، سقوط می‌کند و طالبانِ آماده‌باش برای جنگ در تنگه‌ی ورودی پنجشیر، خود را به ولایت می‌رسانند، والی و معاون از خود پنجشیری‌ها تعیین می‌شود و کرسی مقام ولایت از دست جرات خطا می‌خورد.

یادداشت:
۱_در مورد قبر احمد شاه مسعود دو دیدگاه وجود دارد: ۱_ طالب پس از ورود قبر را تخریب نموده ۲_ قبل از ورود طالب، قبر توسط دیگران، یا ناراضیان پنجشیری و یا پاکستانی‌ها(که می‌گویند توسط جرات راه داده شدند) تخریب شده، حتی بسیاری از ادرات دولتی و به‌ویژه بانک، در این خلاء قدرت، مورد دست‌برد قرار می‌گیرد که نه جبهه‌ی مقومت این مسایل را بدوش می‌گیرد و نه طالب.
۲_در مورد کوچ خانوداگی پنجشیری‌ها اما طالبان متوجه اصل داستان نبودند، گویا خانواده‌های بخاطر آغاز جنگ‌های چریکی توسط بعضی از قومندان‌های محلی در پنجشیری که در کوه‌ها به‌سر می‌برند، به بیرون از پنجشیر سوق داده می‌شدند؛ اکنون طالبان خروج خانواده‌ها را منع کرده‌اند.

رسول پارسی