نگارش و ارسال: ابراهیم حجازی

تبصره: ورود آقای ابراهیم حجازی نویسندۀ توانا و ارجمند را به سایت “افراشته” – سایت خودشان- خوش آمد میگوئیم.

یلدا در تاریخ

یلدا واژه ئی سریانی است به معنای میلاد در عربی وزایش در پارسی.

چون شب میلاد را با میلاد مسیح تطبیق می کر ده اند از این رو بدین نام نامیده میشود که ۲۵ دسامبر است.

طبق تحقیق محققان د ر اصل جشن تولد میترا (مهر ) بوده و مسیحیان در قرن چهارم میلادی آنرا روز زایش یا تولد عیسا قرار دادند.

یلدا شب اول زمستان وشب آخر پایئز است که دراز ترین شب های سال است.

در این شب یا نز دیک به آن شب آفتاب به برج جدی تحویل میکند .

رابطۀ شب یلدا با مسیح در اشعار پارسی دیده میشود از آن جمله:

به صاحب دولتی پیوند اگر نامی همی جوئی

که از یک چا کری عیسا چنان معروف شد یلدا

                                 سنائی

سخنم بلند نام از سخن تو گشت وشاید

که دراز نامی از نام مسیح یافت یلدا

تو جان لطیفی وجهان جسم کثیف است

تو شمع فروزانی وگیتی شب یلدا

برای ای صبح مشتا قان اگر هنگام روز آمد

که بگرفت این شب یلدا از ماه وپروینم

نظر به روی تو هر بامداد نوروز است

شب فراغ تو هرگه که هست یلدایست

               سعدی

قندیل ضروری به شب قدر به مسجد

مسجد شده چون روز و دلت چون شب یلدا

ناصر خسرو

درتقویم های امروزی وگا هشماری هاا ین واژه را به دراز ترین وتاریک ترین شب معنا کرده اند که آن شب بنا برین اول دیماه یا جدی است که نسبت به سال یا ۲۰ ،۲۱ یا ۲۲ دسامبر گا هشماری اروپا ئی میشود .

درباره اینکه این واژه برای شب زایش عیسا مسیح به کار میرود نوشته اند چنین است:

ا- زایش عیسا مسیح

۲-مناسبت وپیوند این شب با فصل زمستان ( یکم دی ماه یا برج جدی) برای راه یابی به کار برد اصطلاح یلداوپیوند آن با عیسا مسیح وتولد اوباید به خود واژه یلد ا توجه داشت که واژه ئی است سریانی.

پس از این معنای دومی یعنی زایش عیسا مسیح در ۲۰ ، ۲۱ یا۲۲دسامبریا آغاز زمستان دوامکان درنظر گرفت :

اول اینکه به راستی عیسا مسیح در یکی از این شب ها وروز ها بدنیا آمده است

دوم اینکه با یک محاسباتی یا به دلایل دینی واعتقادی تاریخ زایش رابه این روز انداخته اند .

در بارۀ امکان نخست باید به تاریخ کلیسا مراجعه کرد و آن هم کلیسا های سریانی که زبان سر یانی زبان کلیسای آن ها بوده.

این واژه سریانی آرامی است وزبان آرامی زبان مادری عیسا مسیح بوده مقصود زایش عیسا مسیح است یعنی زایش مهر زایش سرور (yaldmàre) .

نا گفته نبا ید گذاشت که آئین مهری آئین آریای بوده وآثار پهنا وری از مهر کده ها در سراسر اروپا پراکنده ودنباله آئین مهر پرستی باستان است ودر سده های ۳۰۰ سال پیش از میلاد مسیح و۳۰۰ سال بعد از میلاد در اروپا رایج بوده است.

واز اواخر نخستین سده های میلادی کشمکش های پی در پی وپر دامنه یی بر سر میتر ه ومسیح بارها امپرا طوری روم را به پر تگاه ونا بودی کشاند.

واین نزاع ها که حتا به اعدام می انجامید باعث تحولی شد که برای همیشه به زندگی آئین میتره پایان داد. وشهرت این آئین را به مسیحت دادند.

وآن چه ماامروز ازیلدا ویا جشن دیگان داریم سرور و شادمانیست. این جشن در افغانستان ، تاجیکستان وآسیای میانه با مهر باهمی وشادی خوردن میوه ها وخوراکی ها، به ویژه میوه های سنتی مانند پسته، خسته، بادام وسنجد ودرکل خشکبار وتر بار، خوردن انار وهندوانه برگزار میشود. به این اعتبارجشن یلدا را جشن دهقانی هم مینامند.

یلدا این سنت دیرینه را شاد باش گفته کامگار باشید

سپاسگزار فرا وان از تحمل شما ابراهیم